Bedrijfsvoering
Wet- en regelgeving
Goed geregeld voorkomt onverwacht gedoe
Ook voor stichtingen en verenigingen gelden wetten en regels. Naast het Nederlands recht waaraan iedereen zich dient te houden, zijn er afwijkende regels om rekening mee te houden, zoals de Erfgoedwet en de ethische code voor musea. Hieronder is een inventarisatie van wetten en regels specifiek voor culturele organisaties in Nederland te vinden.
Downloads en literatuurtips
Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen WBTR
De wet bestuur en toezicht rechtspersonen geldt sinds 1 juli 2021, voor alle stichtingen en verenigingen in Nederland, groot en klein. Aanleiding voor deze wet zijn incidenten bij stichtingen. Denk hierbij aan bestuurders die zichzelf verrijken, onzorgvuldig handelen, onduidelijke afspraken of misbruik van stemrecht. Jaarlijks komen tientallen zaken aan het licht waarbij sprake is van financiële malversaties, fraude en overtreding van regels. Bestuursleden hebben het eigen belang boven dat van de stichting of de vereniging gezet.
Het erge is, dat medebestuursleden vaak niets in de gaten hebben. Men denkt als bestuur in goed onderling vertrouwen te werken en de misstanden worden pas duidelijk als het te laat is.
De nieuwe wet is ingesteld om misstanden tegen te gaan en stichtingen en hun bestuursleden te beschermen. Professionalisering van besturen en het voorkomen van misstanden is het doel.
Belangrijke kenmerken van de wet:
– Bestuursleden zijn hoofdelijk aansprakelijk als hun stichting zich niet aan de nieuwe wet houdt
– Bestuursleden moeten vastleggen wat zij hebben gedaan om problemen te voorkomen.
Waar moet je als bestuur aan denken?
Als het gaat om grote beslissingen over geld of personen, of om zaken van vitaal belang, leg die dan vast. Laat zien dat het besluitvormingsproces volgens de wet en transparant is gelopen. Maak notulen, vraag bijvoorbeeld altijd meerdere offertes aan. Deel de informatie intern. Zorg er voor dat financiën via het 4-ogen principe gaan. Minimaliseer de kans op een greep in de kas of onterechte betalingen vanuit de stichting naar bestuursleden.
Kwaliteit
De WBTR richt zich met name op de kwaliteit van het bestuurlijk proces. Het gezamenlijk bespreken is een belangrijk thema. Het gaat erom dat bestuursleden met elkaar afspraken maken wat zij verstaan onder ‘goed bestuur’ en hoe ze er in de dagelijkse praktijk invulling aan geven. Onderdeel daarvan is bijvoorbeeld de financiële gang van zaken om te voorkomen dat misbruik van het verenigingsgeld kan worden gemaakt. Een ander thema is besluitvorming als niet alle bestuursleden aanwezig zijn.
De wet wil dat verenigingen en stichtingen werken aan hun kwaliteit. Dat staat nadrukkelijk benoemd. Interne bespreking van de wet en het formuleren van de conclusies zijn dus het belangrijkst. Als blijkt dat het nodig is om iets te veranderen in je stichting of vereniging vanwege de WBTR (de statuten, het huishoudelijk reglement of eventueel het bestuursreglement) leg dit dan goed vast in de notulen. Pas daarna komt het wijzigen van statuten in beeld als formele en juridische vastlegging. Statutenwijzigingen kunnen nog tot 5 jaar na invoering van de WBTR gedaan worden (dus voor 1 juli 2026).
Kijk op www.WBTR.nl voor informatie. Met de code Erfgoed50 kunt u voordeling gebruik maken van het tien stappenplan.
Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)
Vanaf 25 mei 2018 geldt de Algemene verordening gegevensbescherming. in Nederland. Deze privacywetgeving geldt in de hele EU. O m aan deze wet te voldoen, moeten ook musea nemen die betrekking hebben op de privacygegevens van bezoekers, klanten en van de eigen medewerkers en vrijwilligers.
Voor musea is er een uit het Engels vertaalde handleiding voor de toepassing van de AVG verschenen. Met dank aan de auteur Helen Shone van Development Partners, in samenwerking met de Association of Independent Museums (AiM). Zie ook https://www.aim-museums.co.uk/
Erfgoedhuis Zuid-Holland, maart 2018.
Maak je als culturele instelling lesmateriaal voor scholen? Dan heb je te maken met de AVG. Maar waar moet je nou precies op letten? Ymkje Koster (adviseur privacy) en Roza van Cappellen (adviseur informatiebeveiliging en privacy) van Kennisnet helpen je op weg met de antwoorden op vijf vragen. Lees het via de onderstaande link.
DEN Kennisinstituut cultuur & digitale transformatie
Via de onderstaande pagina zijn vijftig praktijkopdrachten te vinden die mogelijke antwoorden bieden op de uiteenlopende problematiek rondom informatie, archiveren en de AVG. De gepresenteerde oplossingsrichtingen zijn het resultaat van vier edities ‘Leergang Privacy; van Wpb naar AVG’.
Kennisplatform Informatierecht, 2022
Auteursrecht
Nu er zoveel mogelijk materiaal uit collecties online beschikbaar gemaakt wordt, en soms ook in andere vormen wordt verspreid, vraag je je misschien af hoe het ook al weer zit met auteursrecht. De onderstaande snelcursus van DEN frist het geheugen even op wat betreft de regels rondom auteursrecht.
DEN Kennisinstituut cultuur & digitale transformatie
Soms is het niet altijd even duidelijk bij wie het auteursrecht ligt en wat verspreid mag worden of online mag worden gezet. Het beslismodel van DEN helpt je daarbij.
DEN Kennisinstituut cultuur & digitale transformatie
Erfgoedwet
Per 1 juli 2016 is de nieuwe Erfgoedwet van kracht . Voor het eerst is er één integrale wet die betrekking heeft op onze museale objecten, musea, monumenten en archeologie op het land en onder water. Samen met de nieuwe Omgevingswet (in werking per 2022) maakt de Erfgoedwet een integrale bescherming van ons cultureel erfgoed mogelijk. De wet vervangt zes wetten en regelingen op het gebied van cultureel erfgoed: Monumentenwet 1988, Wet verzelfstandiging rijksmuseale diensten, Wet tot behoud van cultuurbezit, Wet tot teruggave cultuurgoederen uit bezet gebied, Uitvoeringswet UNESCO -verdrag 1970 en de Regeling materieel beheer museale. Je vindt de Erfgoedwet op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Rijksdienst Cultureel Erfgoed, 2020
Museale collecties en de Erfgoedwet
De Erfgoedwet harmoniseert bestaande wet- en regelgeving, schrapt overbodige regels en legt de verantwoordelijkheid voor de bescherming van cultureel erfgoed zoveel mogelijk bij het erfgoedveld zelf: musea, collectiebeheerders, archeologen, eigenaren en overheden. Hiermee heeft de erfgoedwet implicaties voor de regelgeving op het gebied van (kunst) collecties, archeologie en monumentenzorg. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vind je de publicatie Museale collecties en de Erfgoedwet.
Rijksdienst Cultureel Erfgoed, 2020
Spectrum-N 1.0 procedure 15
SPECTRUM kennen de meesten als dé handleiding collectiemanagement, met handreikingen voor het beheren, documenteren en actualiseren van uw collectie. SPECTRUM bestaat uit twee delen:
Een set van 21 procedures die de handige managementprocessen in collectiebeherende instellingen laten zien. Deze procedures gebruiken je voor het herzien of verbeteren van jouw collectiemanagement. Daarnaast zijn er informatiegroepen die een instelling te verzamelen ten behoeve van toegankelijkheid en efficiëntie.
In SPECTRUM staan ook verwijzingen naar relevante wet- en regelgeving, hiervoor wij je naar procedure 15 van het document. Via de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed kun je na registratie de handleiding downloaden.
Rijksdienst Cultureel Erfgoed, 2020
Leidraad publiceren op internet
In deze leidraad wordt een beknopt overzicht gegeven van de factoren en regels waar je rekening mee moet houden als je tekst, beeld of ander auteursrechtelijk beschermd werk gaat publiceren op de website van jouw museum.
NMV, 2010
Checklist juridische aspecten van het intermuseale bruikleenverkeer
Zowel bij nationale als bij internationale tentoonstellingen worden rechten en plichten betreffende de bruikleen van kunstvoorwerpen opgenomen in een zogenaamde bruikleenovereenkomst. Elk museum en iedere registrar werkt ermee, in deze checklist vind je puntsgewijs alle juridische aspecten waarmee je rekening dient te houden.
Neem contact op met een adviseur
De consulenten van het LCM helpen je graag persoonlijk verder. Afhankelijk van je provincie vaak zelfs op kosten van de provincie! Neem contact op met de dichtstbijzijnde consulent over de mogelijkheden.
Of zoek een leverancier
Ben je op zoek naar een bedrijf dat je kan helpen, kijk eens op deze leveranciers pagina. Daar tref je betrouwbare bedrijven die gespecialiseerd zijn in musea en erfgoed.
Vereniging Kunst Cultuur Recht
De VKCR stelt zich tot doel te fungeren als een forum voor een ieder die zich bezighoudt met, of geïnteresseerd is in, vragen rond het snijvlak van kunst, cultuur en recht. Het lidmaatschap staat open voor juristen en niet-juristen. De vereniging moedigt ook geïnteresseerde studenten aan om lid te worden. Twee keer per jaar – in het voorjaar en najaar – wordt er een inhoudelijke bijeenkomst georganiseerd waar alle leden voor worden uitgenodigd. Tijdens de bijeenkomst wordt door een aantal sprekers een actueel onderwerp op het gebied van kunst, cultuur en recht besproken.
